Tuesday, June 26, 2007

Risotto me fenkel, lule laker dhe speck

Jeni ne nje gjendje te papercaktuar. Thoni tere kohes se c'me hahet. Se c'me hahet, por nuk ja vini dot gishtin. Ose jeni ne situaten tjeter, jeni ndare jo mire nga gjysma juaj me e mire. Doni t'i jepni te kuptoje qe e shkuara eshte e kaluar. Por si ta beni kete ne menyre elegante? Futeni njehere koken tek kuzhina e gjyshes dhe hidhini nje sy kesaj fotografise. Te leshoi goja leng? E mendon si nje ftese pajtimi te mundshme? Atehere, mos perto dhe futju punes, sepse eshte jo vetem e lehte per ta gatuar. Eshte gjithashtu ekonomike. Eshte edhe origjinale (mendo nje kombinim si rrenje fenkeli dhe lulelaker). E mbi te gjitha : Eshte e shijshme.


Per ta gatuar ju duhen te gjitha ingredientet qe keni perdorur tek risotto, plus fenkel (funnel, lexo me poshte), lulelaker, speca te kuq djeges, majdanoz dhe speck. Procedura eshte gjithashtu e njejte, me keto ndryshime. Lulelakren laheni dhe ndaheni ne luleza. Hidhini te ziejne me bujonin. Po keshtu, priteni rrenjen e fenkel ne copa te vogla pasi ta keni pastruar nga gjethet, dhe hidheni te zieje ne bujon. Si fenkel ashtu edhe lulelakra i shtohen risottos me bujonin, pasi te jene zjere per rreth 10 minuta. Ne nje tigan skuqni speckun deri sa t'i jete shkrire dhjami. Vegjetarianet mund ta zevendesojne speckun me buke te thermuar dhe te skuqur. Kur risotto te jete bere gatindajeni neper pjata dhe shtojini majdanoz te grire holle, spec te kuq djeges te pastruar nga fara dhe te prere ne shirita te holle (mos harroni te lani duart para se te ferkoni syte) dhe speck te skuqur. Ju befte mire!



Kjo bima ketu, qe ne Shqipei me rezulton e papare, quhet fenkel ne boten gjermane, funnel ne ate angleze. Kundermon dhe i ka gjethet si bima e uzos. Fenkelit i hahet rrenja. Mund te hahet e pagatuar ne sallate, si kontorno (e zjere apo e pjekur) neper meny te ndryshme, apo si ingredient.

Tuesday, June 19, 2007

Patlixhana te skuqur (te marinuar)

Po afron vera dhe, bashke me te, nje seri gatimesh verore. Ketu numri nje, patlixhana te skuqur. E pershtatshme per njerez me shije te holle, per ata qe nuk kane kohe dhe per ata qe kane vape. Ju duhen nje minimum gjerash: patlixhane, vaj ulliri, kripe, tigan dhe zjarr. Per njerez me tangerllik mund te shtohen edhe hudhra, qepa, majdanozi dhe uthulla.


Patlixhanat lahen dhe priten ne rrathe. Ne se patlixhanat jane shume te medhenj ndajini ne dysh ose tresh ose katersh, sipas gustos. Ne tigan hidhni vajin e ullirit. Kini parasysh qe patlixanat vdesin per vaj, prandaj e duan me shumice.

Kur patlixhanat, pasi te keni kthyer disa here nga te gjitha krahet e sperkatur me kripe, te kene marre nje ngjyre te arte ne te kuqerremte, hiqini nga zjarri, lereni te kullojne pak vajin dhe verini ne nje pjate. Ata qe kane fobi per vajin mund t'i vendosin patlixhanat mbi nje leter, nga ato qe perdoren ne kuzhine, per t'ua thithur vajin. Te padurueshmit dhe shume te uriturit mund te fillojne procesin e ngrenies, ate qe kane me shume durim dhe me pak uri, mund te kalojne nje kat me poshte.

Shtypni hudher, grini nje kokerr qepe (holle) dhe shtojani patlixhanave.

Shtoni majdanozin (te prere holle, shikoni figuren tjeter).

Dhe ne fund shtoni edhe pak uthull. Te paduruarit mund te fillojne te vetesherbehen. Te duruarit, mund ta lene per disa ore keshtu derisa ingrediente te ngjizen me njeri-tjetrin dhe te krijojne nje sinfoni.
Ju befte mire!

Monday, June 18, 2007

Pizzocheri

Pizzoccheri eshte nje nga gjellet e mia me te preferuara. Eshte e thjeshte per t'u gatuar, behet shpejt dhe eshte shume e shijshme. Receten e saj e zbulova ne nje dyqan delikatesash italian. Pizoccheri eshte nje lloj makarone, e bere me miell te ashper, specialitet i italianeve qe popullojne alpet midis Italise dhe Zvicres. Gatuhet se bashku me ingrediente qe, sic mund ta merrni me mend, jane tipike per zona malore: patate, djath, gjalp, pazi (mund te zevendesohet edhe me presh ose laker), hudhra dhe salbai (salbei ne gjermanisht, emri latinisht Salvia officinalis). Une nuk e di se si i thone salbeit ne shqip, sepse nuk e njihja deri ne momentin qe erdha ne Zvicer. Me sa kam kuptuar kuzhina shqiptare nuk e njeh ose nuk e perdor. Por salbai ka ne Shqiperi me tonelata, rriten te egra neper kodra shkembore dhe i jep kundermimin e mrekullueshem gjithe bregdetit jonian. Kete e zbulova para disa vitesh teksa i bija Shqiperise rretheverdalle me miq zvicerane. Rruges per nga Saranda deri ne Llogara beme shume ndalesa, sepse pamjet ishin perrallore dhe te gjithe donin t'i fiksonin neper aparatet e tyre. Diku, para Llogarase, teksa fotografonim frynte nje puhize e lehte. Na ledhatonte floket dhe na sillte nje arome qe na hoqi perqendrimin nga Joni. Filluam te kerkonim burimin e aromes dhe perfunduam disa qindra metra me tutje ne nje kodrinez ku harbohej salbei. Filluam te mbledhim buqeta salbei kur dikur degjojme zerin kurioz te shoferit qe kerkonte te dinte se perse e mblidhnim kete bime te eger. I shpjeguam qe e donim ta merrnim me vete dhe ta perdornim per ta gatuar. Zeri i shoferit nga kurioz u be i merakosur dhe ne nje te dhjeten e sekondes na tha qe te mos i perdornim ne asnje menyre per te gatuar se do na helmonte. Kjo bime eshte helmuese, nuk pushonte se theni ai. Qeshem pak, por edhe u cuditem qe salbei ne Shqiperi konsiderohej bime helmuese. Akoma edhe sot nuk e di persene e ketij keqkuptimi popullor. Megjithate, per gatimin e pizzoccherit, salbei eshte shume i rendesishem, sepse i kombinuar me gjalpin dhe hudhren i jep pizzocherit nje shije eksplozuese. Nuk te ngelet vetem te mbyllesh syte dhe te mrekullohesh teksa e rrotullon kafshaten qoshe me qoshe si per t'ja shtrydhur me mire esencen. Per Pizzoccherin ju duhen ingredientet e paraqitur ne foto:

500gr pizzoccheri
500gr pazi
8-9 kokrra mesatare patate
dy kokrra hudhre
nje tufe salbei
200gr gjalpe
300gr djath Fontina

Pizzoccheri te krahines Valtellina (Lombardi), patatet, gjalpi, salbei me hudhren dhe djathin ne qender, pazia. Gjethet e salbeit jane te ngjashme me ate te cajit te malit, vetem se me te medhaja.

Pritini patatet, djathin, salbein dhe pazine ne copa te vogla. Per pazine, najini fillimisht gjethet jeshile nga kercelli i bardhe, dhe pastaj pritini. Mbajini te ndara nga njera tjetra sepse kane kohe te ndryshme zierjesh. Kur te keni mbaruar kete faze, merrni nje tenxhere te thelle, mbusheni me uje, hidhini kripe dhe vereni ne zjarr te forte. Njesoj sic beni per makaronat.

Derisa te behet uji: Ne nje tigan hidhni gjalpin, lereni te shkrihet ne zjarr te avashem. Shtoni salbein dhe hudhrat e shtypura. Kaurdisini per disa minuta, hiqeni nga zjarri dhe lereni menjane. Nderkohe ne tenxheren me ujin qe vlon shtoni pizzoccheri, patatet dhe kercellin e pazise. Lereni te zjeje per rreth 10 minuta. Shtoni gjethet e pazise dhe lerini te zjejne shume shkurt, rreth 5 minuta. Hiqeni tenxheren nga zjarri, kulloni ujin.

Merrni nje tave furre dhe filloni te shtroni ingredientet ne shtresa: nje shtrese pizzoccheri, patate, pazi, sperkatini me salbei, hudher dhe gjalpe te skuqur, shtojini nje shtrese Fontina. Perseriteni disa here kete ritual, derisa t'i keni mbaruar te gjitha ingredientet. Futeni ne furren e paranxehur ne 220°C dhe lereni te piqet aq sa te kete marre nje kore te arte siper. Hiqeni nga furra dhe ndajeni neper pjata. Nje gote vere e kuqe, e rende (Rioja), i shkon per mrekulli si shoqeruese.

Ju befte mire!

Friday, June 15, 2007

Dy Salca Makaronash

Makaronat, sic i njohim ne shqip, bejne pjese tek ato gjerat qe ose i do ose nuk do t'i shohesh me sy (njoh dike qe po t'i thuash "makarona" i iken uria ne sekonde). Gjithashtu, makaronat bejne pjese ne llojin e gjerave qe perdoren gati ne te gjithe boten. Ku me shume e ku me pak. Vendin e pare per sasine e konsumimit e mban Italia, te dytin Zvicra. Atje, ne Itali (por edhe ne Zvicer e perreth), nuk i quajne thjesht makarona sepse, me qe italianet kane qelluar shume te ngeshem, kane shpikur edhe nja njeqind lloje te tilla, me apo pa ngjyra. Per t'i mbajtur mend emrat e tyre te duhet nje manual. Makaronat jane shume te dashura per nje pjese te madhe te popullsise sepse jane te lira, te mira dhe gatuhen shume shpejt. Sidomos per studentet makaronat jane lende e pare ushqimi. Por nuk ka vetem njeqind lloje makaronash. Ka, te pakten, po kaq lloje salcash qe bejne te mundur qe makaronat te mos na shpifen por te na duket se po hame cdo here nje gje te re. Dikur, kur gjyshja ishte studente dhe jetonte me ca fecka te tjera po studente, kishin nje rregull: ne shtepi nuk duhet te mungonin asnjehere ingredientet per nje salce te shpejte makaronash dhe makaronat. Vjen njera vone nga biblioteka, tak i fut nje pjate me makarona dhe salce domatesh dhe bota duket prape me ngjyra. Sot gjyshja do ju tregoje receten e nje salce te kuqe dhe te nje salce jeshile.

1. Salce me domate dhe ullinj

Me pak fjale: Pergatiteni salcen e domates ashtu si per fasulet, por 10 minuta para heqjes nga zjarri shtojini ullinj te prera ne copa te vogla.


Pasi t'ja keni hedhur makaronave salcen, shtojini parmesan te grire. Ju befte mire!


2. Salce Pesto

2 filxhane caji borzilok (bazilikum)
2
filxhane caji vaj ulliri
2 domate
120gr fara pishe
kripe
piper
sipas deshires: 1 peperoncini (spec i vogel djeges)


Domateve hiquani lekuren dhe farat.

Futini domatet e pastruara si me siper, borzilokun, farat e pishave dhe vajin e ullirit ne nje te thelle dhe shtypini me nje mixer derisa te behet nje mase homogjene. Shtojini dy luge nga uji i makaronave dhe salca eshte gati. Mos harroni t'i shtoni djath te grire para se ta hani.

Ju befte mire!

Wednesday, June 6, 2007

Sallate me domate

Per nje sallate me domate ju duhen (sasia fakultative, ne varesi te oreksit, gjelleve shoqeruese dhe numrit te pjesemarresve):

domate
kastravec
qepe
majdanoz
vaj ulliri
kripe

Prijini domatet, kastravecet qepet (pasi t'i keni pastruar e thare) ne copa te vogla, apo te medha (sipas deshires). Shtojini majdanozin e fresket te prere imet, kripe dhe vaj ulliri para ngrenies. Perziejini mire dhe ... shijojeni. Sipas deshires mund t'i shtoni edhe djathe te bardhe, spec apo ullinj. Mund te perdoret edhe uthulla, e cila, sipas eksperiences se Elais, i jep freski sallates. Gjithashtu, per ta shijuar me mire sallaten mund ta shoqeroni me buke te bere vete te sapodale nga furra.


Ju befte mire!

Speca te mbushura

Per 3-4 persona:

6 speca te madhesise mesatare
2 qepe mesatare
nje thelb hudhre
nje doze 250g salce domateje
250-300gr oriz/risotto
rigon
piper i zi
kripe


Specave, pasi te jene lare e thare, ju hiqet bishti dhe pastrohen nga farat.


Renditini ne taven ku do i piqni, dhe filloni te pergatitni mbushjen. Kaurdisni qepet e prera holle dhe hudhrat e shtypura ne vaj ulliri te nxehur ne zjarr te forte. Kur te kene marre ngjyre te arte shtoni salcen e domateve. Ulni temperaturen e gatimit ne mesatare. Kur domatet ta kene humbur lengut shtoni orizin. Hidhini uje deri sa te mbulohet orizi. Lereni te zjeje derisa orizi te zbutet pak. Shtojini here pas here uje. Kur orizi te jete bere paksa i pertypshem, shtojini kripen, piperin dhe rigonin. Mos e teproni me rigonin se i heq shijen. Shtojini nje gote me uje. Perziejini te gjitha mire.

Mbushni specat. Tepricen e mbushjes shperndajeni midis specave dhe anash tyre. Vereni taven me specat e mbushur te piqet ne 220°C. Kontrollojeni here pas here per uje dhe shtoni ujin ne se eshte e nevojshme. Piqeni derisa specat te marrin nje ngjyre te lehte kafe ne te dyja anet.

Ju befte mire!

Friday, June 1, 2007

Byrek me presh

Byreku eshte nje nga sportet me popullore shqiptare. Byreket i gatuan gjithe Ballkani, edhe pse origjinen e ka ne Turqi. Por, byreket me te mire nuk i gjen ne Turqi, por, e ku tjeter, ne kuzhinen e gjyshes. Gjyshet jane shume krijuese dhe kane shpikur byreke me permbajtje nga me te ndryshmet: me salce domate, me spinaq, me gjize e veze, me mish pule, me laker turshi. Me poshte jepet receta e byrekut me presh, gjize dhe veze. Ka shume menyra per ta pergatitur byrekun. Gjyshja e kesaj faqeje preferon ate trekendeshen, per arsye estetike dhe per arsye strategjike: nuk ka femije te madh apo te vogel, sado i llastuar qe te jete, qe i reziston!

Preshin (4-5 cope), pasi ta pastroni, priteni ne rrathe te holle. Ne nje tigan te thelle hidhni pak gjalpe dhe vereni ne zjarr te mesem. Shtoni preshin dhe kaurdiseni derisa te zbutet mire. Shtojini pak qumesht. Kur qumeshti te jete pire nga preshi, hiqeni tiganin nga zjarri dhe lereni te ftohet.

Ne nje ene te thelle hidhen dy veze, gjize (rrethe 300g, mund ta zevendesoni me te njejten sasi djathi te bardhe te therrmuar) dhe, sipas deshires, edhe nje gote uji kos. Perziejini te gjitha mire me njera - dhe shtojini ne fund preshin e ftohur.


Filloni te mbushni petet. Petet mund te pergatiten vete ose blihen te gatshme. Ne dyqanet e turqve gjeni me siguri pete te gatshme. Mbushja e pergatitur, nje-dy luge gjelle, vendoset ne mes te petes. Me pas peta paloset sic tregohet ne fotot e meposhtme.



Pasi t'i keni mbushur te gjitha petet, sperkatini me gjalpe dh futini te piqen ne furren e pranxehur, ne temperaturen 220°C.

Kur byreket te kene marre nje ngjyre te arte ne te kuqerremte, hiqini nga furra dhe ... shijojini.

Ju befte mire!